Sayfa(34-39): | |||
   İşte bak! O iki kardeş ise, biri ruh-u mü’min ve kalb-i sâlihtir. Diğeri, ruh-u kâfir ve kalb-i fâsıktır ve o iki tarîkten sağ ise, Tarîk-i Kur’an ve îman’dır. Sol ise, tarîk-ı isyan ve küfrandır ve o yoldaki bahçe ise, cem’iyyet-i beşeriyye ve medeniyyet-i insânîyye içinde muvakkat hayat-ı içtimâiyyedir ki; hayır ve şer, iyi ve fena, temiz ve pis şeyler beraber bulunur. Âkıl odur ki: Çünki: “Bir tek şeyden her şeyi yapmak” yâni: Bir topraktan bütün nebâtat ve meyveleri yapmak; hem bir sudan bütün hayvanâtı halketmek; hem basit bir yemekten bütün cihâzât-ı hayvaniyyeyi icad etmek; bununla beraber “Her şeyi bir tek şey yapmak” yâni; zîhayatın yediği gayet muhtelif-ül-cins taamlardan o zîhayata bir lâhm-ı mahsus yapmak, bir cild-i basit dokumak gibi san’atlar; Zât-ı Ehad-i Samed olan Sultan-ı Ezel ve Ebed’in sikke-i hassasıdır, hâtem-i mahsusudur, taklid edilmez bir turrasıdır. Evet, bir şeyi her şey ve her şeyi bir şey yapmak; her şeyin Hâlıkına has ve Kadîr-i Küll-i Şey’e mahsus bir nişandır, bir âyettir. Ve o tılsım ise, sırr-ı îman ile açılan sırr-ı hikmet-i hilkattir ve o miftah ise,  dur. Kelimenin manası için üzerini çift tıklayınız. | |||
kaidesiyle amel eder, selâmet-i kalb ile gider. Ve o sahra ise, şu Arz ve Dünyadır ve o arslan ise, ölüm ve eceldir ve o kuyu ise, beden-i insân ve zaman-ı hayattır ve o altmış arşın derinlik ise, ömr-ü vasatî ve ömr-ü galibî olan altmış seneye işarettir ve o ağaç ise, müddet-i ömür ve madde-i hayattır. Ve o siyah ve beyaz iki hayvan ise, gece ve gündüzdür ve o ejderha ise, ağzı kabir olan tarîk-ı Berzahiyye ve revâk-ı uhrevîdir. Fakat o ağız, mü’min için, zindandan bir bahçeye açılan bir kapıdır ve o haşarat-ı muzırra ise, musibat-ı dünyeviyyedir. Fakat mü’min için, gaflet uykusuna dalmamak için tatlı îkazât-ı İlâhiyye ve iltifatat-ı Rahmâniyye hükmündedir ve o ağaçtaki yemişler ise, dünyevî ni’metlerdir ki; Cenâb-ı Kerîm-i Mutlak, onları âhiret ni’metlerine bir liste, hem ihtar edici, hem müşâbihleri, hem Cennet meyvelerine müşterileri dâvet eden nümûneler sûretinde yapmış. Ve o ağacın birliğiyle beraber muhtelif başka başka meyveler vermesi ise, Kudret-i Samedâniyyenin sikkesine ve Rububiyyet-i İlâhiyyenin hâtemine ve Saltanat-ı Ulûhiyyetin turrasına işarettir.
